Dit artikel is geschreven in opdracht van Wijsgerig Faculteitsblad Twijfel en verschenen in Editie 11 ‘Waanzin’, Maart 2016. In dit artikel wordt de waanzin besproken aan de hand van het personage ‘The Joker’ uit de film ‘The Dark Knight’ van Christopher Nolan (Dit artikel bevat spoilers!)

‘Madness is like gravity. All it takes is a little push.’ – The Joker, The Dark Knight

 The Joker is de personificatie van waanzin. Men kan zijn gewelddadige beweegredenen nauwelijks begrijpen. Dat komt doordat de logica van zijn motieven niet strookt met de logica van de doorsnee mens. In tegenstelling tot The Joker zal Batman altijd het goede nastreven en derhalve nooit doden. Hij ziet zichzelf als het symbool van de rechtvaardigheid. The Joker zal proberen te laten zien dat Batman zich op het pad van het immorele kan, en soms zelfs moet, begeven.

Harvey Dent is de officier van justitie in de stad Gotham. Hij is een zeer populaire man. Dent staat erom bekend dat hij moeilijke situaties altijd oplost met kop-of-munt. Hij heeft echter een munt met aan beide zijden een kop. Dent staat daarmee symbool voor controle. Die controle gaat verloren wanneer zowel Rachel Dawes, de liefde van Wayne en Dent, als Harvey Dent worden gegijzeld.

Tijdens de ondervragingsscène in de gevangenis komt de strijd tussen Batman en The Joker goed naar voren. De uitdaging voor The Joker is om Batman zijn morele code, dat wil zeggen zijn principe niet te doden, te laten verbreken. Hij benadrukt dat morele regels fragiel zijn. Men hoeft slechts chaos te creëren en moraliteit voert niet meer de boventoon. Tijdens deze preek van The Joker raakt Bruce Wayne zijn zelfcontrole kwijt. Hij slaat op The Joker in. De politie verliest in deze scène even het vertrouwen in Bruce en grijpt in. Op dit moment komen ze er ook achter dat Dawes en Dent in verschillende gebouwen zijn gepositioneerd. Ze hebben maar vijf minuten om hen te redden. Batman gaat naar het adres van Dawes en de politie naar dat van Dent, niet wetende dat The Joker de adressen heeft verwisseld. The Joker doet niets anders dan lachen.

Uiteindelijk lukt het de politie niet om Dawes te redden. Het lukt Batman wel om Harvey Dent te redden, met alle gevolgen van dien; de linkerhelft van Dents lichaam raakt verbrand. Wanneer hij in het ziekenhuis ligt krijgt hij bezoek van The Joker. Die maakt hem duidelijk dat niet alleen hij schuldig is aan de benarde positie waarin Dent is beland. De politie en Batman zijn daaraan evengoed schuldig. Harvey zou ook wraak op hen moeten nemen. Wanneer Dent zijn munt tevoorschijn haalt en kop-of-munt speelt om het leven van The Joker, is dat symbolisch voor het opgeven van controle. Zijn munt bezit namelijk niet langer twee identieke kanten. Eén kant is net zo verbrand als zijn gezicht. The Joker wordt gespaard en Dent verandert hier in de tweede grote schurk van de film, genaamd Two-Face.

Tijdens de laatste scènes van de film werkt Dent zichzelf de dood in en levert Batman de ontsnapte Joker uit aan de politie. Ook neemt Batman de schuld van de moorden op zijn geweten die gepleegd zijn door de waanzinnig geworden Dent. Gotham heeft echter wel zijn held nodig. Daarom moet Harvey Dent herinnerd worden zoals hij was. In The Dark Knight eindigt Batman dus als de schurk. Men zou kunnen beweren dat The Joker heeft gewonnen, want Harvey Dent en Batman zijn beide gevallen helden. Ook zou men kunnen beweren dat Batman de winnaar is. Hij heeft het goede gedaan en is trouw gebleven aan zichzelf. Maar is een held die niet wordt erkend als een held, nog wel een held?

Heath Ledger, de acteur van The Joker, heeft zich maandenlang opgesloten met een schrift vol foto’s en aantekeningen over negatieve zaken. Enthousiast stortte hij zich op de rol van een psychopaat. Na de opnames kon hij zich echter niet meer van de rol losmaken. Als gevolg daarvan werd hij somber en kampte hij met slapeloosheid. Voordat ‘The Dark Knight’ in de bioscoop uitkwam is Heath Ledger overleden aan een overdosis slaappillen. Het lijkt erop dat waanzin de grote winnaar is.