Voor het vak ‘Kunst, Cultuur en Maatschappij’ hebben Daisy Lima Mosso en ik onderzocht hoe de Amerikaanse maatschappij van de jaren ’70-’80 weerspiegeld wordt in Star Wars Episode IV – A New Hope en hoe deze film vervolgens de burgers heeft beïnvloed. 

In 1977 kwam de film Star Wars Episode IV: A New Hope in de bioscopen en het werd meteen een hit. Massaal kwamen er allerlei groeperingen op die zich identificeerden met de Star Wars cultuur. Tot op de dag van vandaag wordt deze fanbase alleen maar groter. Er zijn Star Wars religies ontstaan en President Reagan is door de films geïnspireerd om het Strategic Defense Inititiative op te richten, een systeem dat de planeet moest kunnen beschermen tegen nucleaire raketten. Maar hoe komt het dat deze film nu zo’n hype is geworden? Had dat te maken met de toenmalige tijdsgeest? En op wat voor manier heeft de film invloed gehad op de maatschappij? Wij willen deze wederkerige invloed in dit essay behandelen aan de hand van de reflectiebenadering waar we kijken naar hoe de maatschappij weerspiegeld wordt in de film.

Het is niet vreemd dat een film over oorlogen in de ruimte zo’n succes werd in de jaren 70-80. De Tweede Wereldoorlog zat nog vers in het geheugen en Amerika bevond zich midden in de Koude Oorlog waarin de interesse in de ruimte centraal stond. Rusland en Amerika streefden er onafhankelijk naar om de eerste te zijn een man op de maan te laten arriveren. In A New Hope komen al deze thema’s dan ook terug. In het boek ‘Star Wars and History’ beschrijft Nancy Reagin hoe de Stormtroopers gebaseerd zijn op de SS-strijders met Keizer Palpatine als Hitler. Verder verwijst The Death Star, een massavernietigingswapen in handen van de Keizer, naar de dreiging van de atoombom tijdens de Koude Oorlog. Er zijn nog vele andere verwijzingen volgens regisseur George Lukas, zoals de Ewoks die op de Viet Cong zijn gebaseerd.

Wright (1975) beschrijft hoe films de maatschappelijke tijdsgeest kunnen weerspiegelen door een bepaald plot op te stellen. Hij beschrijft hoe in 1958-1970 het Professionele Plot populair was, waaruit blijkt dat samenwerking en vereniging centraal staan in de maatschappij. In A New Hope is dit plot ook in grote mate van toepassing. Er wordt onder andere een sterke tegenstander geïntroduceerd, de maatschappij kan zichzelf niet verdedigen en dus worden de rebellen ingeschakeld met als hoofdpersoon Luke Skywalker die een speciale gave heeft: The Force. Niet gek dat dit verhaal geïntroduceerd werd ten tijde van oorlog, waar het land zich moest verenigen om zich te kunnen verdedigen. Toch is er nog iets extra’s aan de hand in het plot van Star Wars. In de jaren ‘80 draaide alles om het vinden van identiteit. Verschillende subculturen, als punk en hiphop, kwamen op. Star Wars is dan vooral een film over het zoeken en vinden van je identiteit. Over keuzes maken, kies je voor de goede of de slechte kant?

Daarom vinden wij het plot van Joseph Campbell (1904-1987), namelijk de monomythe, beter van toepassing op de film. De monomythe is een cyclische reis van een held. Luke Skywalker is een typische held, een wees die zich niet bewust is van zijn ware identiteit en zodoende een slaafs leven leidt. Nadat hij nieuwe personen leert kennen, zoals Obi-Wan Kenobi en de robots R2-D2 en C-3PO, besluit Luke hen te helpen. Hij verlaat de veilige grenzen van zijn omgeving en betreedt zo de volwassen wereld waardoor zijn reis kan beginnen. Uiteindelijk sluit Luke vrede met Darth Vader en door deze verzoening bereikt Luke het stadium van de apotheose. Hij is nu een Jedi en bezit zo de ultieme zegen om de Death Star te vernietigen: The Force. Tot slot moet de held zijn wijsheid en kennis uitdragen aan het koninkrijk der mensheid. Dit is mogelijk doordat hij de macht heeft te bewegen tussen de wereld van het licht en de wereld van de duisternis. Dit bewijst hij door terug te keren en de Death Star te vernietigen. Tijdens het gevecht neemt Luke zijn ware identiteit aan: de Jedi Knight.

Kunst is de weerspiegeling van de cultuur van een samenleving. Het geeft een objectief beeld over wat er gaande is in een bepaalde cultuur en wat de desbetreffende normen en waarden zijn. Star Wars: A New Hope gebeurde lang geleden in een sterrenstelsel hier ver, ver vandaan, maar in deze Melkweg blijft de culturele impact van de film groeien. Het is immers een waargebeurd verhaal; niet het verhaal dat ons overhaalt naar The Dark Side, maar het verhaal dat ons laat nadenken over wat er gaande is in ons bestaan. In de Amerikaanse maatschappij van de jaren ’70 en ‘80 heerste er een wanhoop die in de Star Wars films weerspiegeld wordt. Een wanhoop die alleen op te lossen was met een speciale kracht, die vanuit de mensheid zelf moest komen. Een moreel bewustzijn van wie jij als mens was en wie jij wilde zijn. Een kracht die je moest begeleiden om keuzes te maken. Die kracht is na de films alleen maar versterkt, wereldwijd. Dan rest ons niets anders dan te zeggen: May the Force be with you. 

Referentielijst

Alexander, V.D. (2013). Sociology of the Arts – Exploring Fine and Popular Forms. Massachusetts, Verenigde Staten: Blackwell Publishing.

Campbell, J. (2008). The Hero With a Thousand Faces. Californië, Verenigde Staten: Joseph Campbell Foundation.

Klein, C. (2015, 17 december). The Real History That Inspired “Star Wars”. Geraadpleegd op 16 september, 2016, van http://www.telegraph.co.uk/news/religion/9737886/Jedi-religion-most-popular-alternative-faith.html

Leppers, G. (2016, 12 juli). Ronald Reagan en zijn Strategic Defense Initiative. Geraadpleegd op 16 september, 2016, van http://www.isgeschiedenis.nl/nieuws/ronald-reagan-en-strategic-defense-initative/

Reagin, N.R. (2012). Star Wars and History. New Jersey, Verenigde Staten: John Wiley and Sons.

Taylor, A. (2012, 11 december). ‘Jedi’ religion most popular alternative faith. Geraadpleegd op 16 september, 2016, van http://www.telegraph.co.uk/news/religion/9737886/Jedi-religion-most-popular-alternative-faith.html

Wright, W. (1975). The structure of the myth & the structure of the western film. Cultural Theory and Popular Culture. 1, 270-284. Geraadpleegd op 16 september, 2016, van http://annhetzelgunkel.com/film/The%20Structure%20of%20Myth%20&%20The%20Western%20Film%20-%20Wright.pdf