To the Fools Who Dream: Een ode aan La La Land
Geplaatst op 8 februari 2019

Mensen die mij kennen en mij moeten omschrijven, zullen een aantal zaken zeker noemen. Ten eerste, dat mijn kamer vol staat met boeken, films en muziek en dat dit de onderwerpen zijn waar ik het meest over praat. Deze opmerking zal meteen gevolgd worden door de observatie dat ik me te veel mee laat slepen door fictionele verhalen en dat ik wel een erg grote dromer ben. Iemand die namelijk al van jongs af aan foto’s van wereldverbeteraars in haar kamer heeft hangen, John Lennon’s Imagine als levenslied heeft gebombardeerd en filosofie heeft gestudeerd in de hoop verandering te kunnen brengen in het leven en de houding van mensen, moet wel écht veel fantasie hebben.
Waarschijnlijk is dat ook de reden dat ik mezelf regelmatig geheel in kunst onderdompel. Kunst die mij dingen kan laten zien, horen en voelen, waarvan ik niet eens wist dat ze mogelijk waren. Kunst die mij emoties laat voelen, waarvan ik me nog niet besefte dat ik ze had. Fictionele verhalen die meer zaken kunnen duiden over de realiteit, dan ieder nieuwsbericht. En wanneer ik met tranen biggelend over mijn wangen, totaal verscheurd van emoties, de woorden ‘The End’ zag verschijnen onder het genot van de prachtige klanken van de theme van Sebastien en Mia, maakte ik eindelijk de beslissing mijn interpretaties van één van mijn favoriete kunstwerken te delen. Om te kunnen laten zien dat populaire, fictionele, kunst zo veel meer over de reële wereld zegt dan aanvankelijk lijkt. Zet u schrap voor mijn monoloog over hoe kunst mij het leven laat duiden; mijn betoog over het belang van dromen en verbeelding en mijn uiteenzetting van de genialiteit van La La Land.
La La Land is voor mij met recht een kunstwerk. Het is tegelijkertijd zo origineel en zo nostalgisch. Een veelgehoorde misconceptie, is volgens mij de aanduiding van deze film onder het musicalgenre. Deze film is geen musical. Musical speelt echter wel een groot en belangrijk onderdeel van het verhaal, om een bepaalde sfeer uit te kunnen drukken. De oplettende kijkers, en vooral die met een goed geheugen, onder ons zullen zich herinneren dat er in het midden van de film een zwart beeld zit. Op een bepaald moment, waar ik zo op terug kom, krimpt het beeld helemaal in en gaat het op zwart, om na enkele seconden weer te openen. Het lijkt alsof men naar het einde van de film kijkt, waarna er een nieuwe film start. Dit is ook zo. De film bestaat uit twee delen, die twee totaal verschillende sferen uitdrukken, en dus onder twee verschillende genres vallen. En ja, het eerste deel van de film is zonder twijfel musical.
De film opent met het mega musicalnummer Another Day of Sun, een ode aan het zonnige California. Men staat in de file, maar niemand geeft erom. Iedereen geniet van de extra tijd die hen is gegeven om te zonnen of bij te praten met vrienden. Het is een musical-act ten top, waar zelfs een band uit een vrachtwagen wordt getoverd. Alsof de tientallen dansende mensen nog niet genoeg waren. Meteen daarna, is de vrolijke sfeer voorbij, en ziet men dezelfde file, maar dit keer in wintertijd. Iedereen is ongeduldig en staat luid te claxonneren. Onze protagonisten Mia en Sebastien ontmoetten elkaar voor het eerst. Een ontmoeting van enkele seconden, waarbij middelvingers worden uitgewisseld. Na deze agressieve ontmoeting volgen we Mia, die druk aan het oefenen is voor een auditie op weg naar haar werk in een baristo op de Warner Bros. loft. Al snel wordt duidelijk dat het haar grote droom is om te acteren, maar dat deze droom nog ver weg staat van een eventuele werkelijkheid. Op haar werk wordt ze gekoeioneerd, op haar auditie genegeerd. Met de zoveelste desillusie op zak gaat ze naar huis, waar ze uitkijkt naar een avond zelfmedelijden hebben en naar het plafond staren. Haar vriendinnen, en huisgenoten, hebben echter andere plannen, en proberen haar over te halen mee uit te gaan. Mia stelt meerdere malen dat ze het haat om uit te gaan, dat ze de mensen die ze tijdens uitgaan ontmoet haat en dat ze op zoek is naar méér. Op dit punt van de film begon ik me te beseffen dat ik mezelf wellicht erg kon herkennen in onze protagonist. Na een paar seconden alleen op bed gelegen te hebben besluit ze, met frisse tegenzin, dat ze toch maar beter met haar vriendinnen mee kan gaan. In de club is alles precies zoals ze dacht. Veel oppervlakkige mensen, zonder passies, die elkaar imiteren om er bij te kunnen horen. Al snel vertrekt Mia naar huis. Wandelend, en mijmerend over haar leven die zo in het niet valt met het leven waar ze altijd van droomt en heeft gedroomd, schrikt ze op uit haar gedachten door pianoklanken. Deze pianoklanken zijn melancholisch, maar ergens ook hoopvol. Ze herkent zich in deze tonen en gaat naar binnen. Daar ziet ze de knappe Sebastien, a.k.a. Ryan Gosling, achter de piano zitten.
Vanaf dit moment gaan we terug naar het begin van de film waar Sebastien een dikke middelvinger in zijn gezicht krijgt van Mia op weg naar zijn huis. Thuis wacht zijn zus op hem die hem een flinke preek geeft. Uit deze preek blijkt dat hij een fervent jazz liefhebber, en tevens muzikant, is die recent zijn baan heeft verloren in zijn geliefde jazzclub, omdat desbetreffende club veranderde in een samba-en-tapas bar. Hij belooft de club terug te kopen en te veranderen in zijn droom jazz bar. Hij blijkt te werken in een restaurant waar hij verplicht is van een vast repertoire te spelen. Uit het gesprek met zijn baas blijkt dat hij al eerder is ontslagen wegens zijn befaamde improvisatiekunsten. Hij begint dus braaf kerstliedjes te spelen. De verveeldheid straalt ervan af. Tot hij zo in zijn eigen wereld beland, dat hij een eigen nummer gaat spelen. En dit is cruciaal. De kerstliedjes bevonden zich vooral op de witte toetsen; vrolijke, hoge, muziek. Deze muziek roept geen diepgewortelde emoties op; het is vrijwel onmogelijk om op een diepniveau geraakt te worden door enkel vrolijke klanken. Simpelweg omdat de mens gevormd wordt door, en gewend is aan, zowel blijdschap als verdriet. Zowel gelukkige momenten, als verdrietige momenten. Omdat het leven niet altijd is zoals je gedroomd hebt. Sebastien begint zijn nummer op de zwarte toetsen; melancholie. Maar vermengd dat met de witte toetsen; nostalgie, hoop. Dit nummer laat voor het eerst emoties voelen, die niets met een vrolijke musical te maken hebben. En op dit nummer loopt Mia naar binnen.
Dit is echter niet je doorsnee romantische film. Wanneer Mia naar Seb toe loopt om hem te vertellen hoe zijn pianospel emoties in haar losmaakte, duwt de net ontslagen Seb haar zowat omver. Hij keurt haar geen blik waardig.
Een seizoen later, lente, komen Seb en Mia elkaar toevallig tegen op een feestje. Seb speelt in een foute coverband. Mia herkent hem meteen en wil graag haar gram halen. Ze verzoekt het nummer ‘I Ran’, waar Emma Stone haar komediekwaliteiten perfect kan vertonen. Wellicht het grappigste stuk uit de hele film. Aan het einde van het feest komen ze met elkaar in gesprek, terwijl ze samen naar hun auto lopen. Ze lopen bij een prachtig uitzicht op Hollywood, waar Seb sarcastisch observeert, dat het zonde is dat zij daar samen zijn; een andere jongen met een meisje dat wél zijn type was, zouden hier misschien een mooie avond van kunnen maken. Het musicalelement komt nu weer terug en hoé. Een prachtige tapdance act die in alles ‘Dancin’ in the Rain’ schreeuwt (met uitzondering van de regen), maar misschien nog wel meer The Sound of Musictijdens het nummer ‘Sixteen going on Seventeen’. Op dit moment besef ik me wat ik eigenlijk naar een kunstwerk zit te kijken. De muziek en dans in deze film vertellen meer dan de dialogen dat doen. Seb daagt Mia uit, maar zij houdt hem perfect bij. Ze zijn aan elkaar gewaagd; sterker nog, ze zijn synchroon, ze zijn één en dezelfde. Ze hebben eindelijk iemand gevonden die hen begrijpt. Wát een hoop knipogen naar de classics en wát een nostalgie roept deze scene op. Prachtig. Seb en Mia gaan beide hun eigen weg.
De volgende dag zoekt Seb Mia op tijdens haar werk, waar Mia hem een rondleiding geeft over de Warner Brothers filmset. Ze praat gepassioneerd over films, een monoloog waar ik me zo in herken. Ze vertelt over de vele classics die haar als kind inspireerden en de toneelstukken die ze zelf begon te schrijven. Haar grootste inspiratiebron was haar tante, die ook actrice is. Zij heeft haar een bepaald wereldbeeld meegegeven. Ook dit herken ik in een iets andere context; mijn inspiratiebron was mijn opa.
Vervolgens laat Seb haar zijn passie zien: Jazz. De manier hoe hij Jazz muziek omschrijft maakt bij mij ook zoveel emoties op. Nu ben ik geen jazzkenner, maar ik kan genieten van Miles Davis en John Coltrane. Ik ben echter wel een grote rock en blues liefhebber en de muziek die mijn geliefde Rolling Stones maken, vindt geheel zijn basis in de jazz. Daarom begrijp ik goed wat Seb wil overdragen. Deze muziek gaat nog echt ergens over: de strijd van het leven. Het is een continue vernieuwing en uitdaging. Het gaat over de witte én zwarte toetsen; het gaat over het erkennen van de soms zware realiteit, in plaats van deze te vergeten op een paar popdeuntjes.
Hun eerste echte date vindt in een voor mij wederom persoonlijk geliefde context; ze gaan naar een filmvertoning van Rebel without a Cause. James Dean is één van mijn favoriete acteurs aller tijden. Hij staat voor mij symbool voor het verwezenlijken van dromen; maar niet op een naïeve manier. Juist het dromen, en het proberen na te jagen van dromen, omdat de echte wereld vaak wreed is en het leven te kort. Het najagen van dromen wordt meer een uitputtende race om maar zo veel mogelijk aan te pakken wat het leven te bieden heeft. Dromen is een manier om je hoofd boven water te houden en tegen de stroom in te zwemmen die het leven je probeert op te leggen. Een levenshouding die Heath Ledger later ook zo mooi overbracht. Beide hadden ook daadwerkelijk een kort leven, maar hebben meer geleefd dan menig ander. Een thema wat zo goed past bij deze film. De reden waarom deze film mij zo weet te raken.
Het mooiste detail van de film vind ik, dat de filmrol doorbrandt tijdens de scène in het observatorium. Mia en Seb zetten hun date vervolgens voort in precies datzelfde observatorium als wordt gebruikt in Rebel without a Cause. Tijdens de scene in het observatorium wordt alles heel erg dromerig. Mia en Seb dansen ineens in een sterrenhemel. Dit is allemaal metaforisch voor dromen. Maar niet alleen dromen; het verbeeldt een typische klassieke film. Tot nu toe hebben we alleen maar typische Hollywood elementen gezien; muziek, theatraliteit, liefde op het eerste gezicht. En dit is het moment waarop de overgang komt waar ik het in het begin van het stuk over had. De film lijkt te eindigen en er lijkt een nieuwe film te beginnen. Maar er begint geen nieuwe film; het echte leven begint.
Mia verwezenlijkt haar droom, met continue steun van Seb, om haar one-woman show te schrijven en uit te voeren. Seb is nog lang niet op weg zijn dromen in gang te zetten. En wanneer hij Mia hoort bellen en over hem hoort praten – over hoe hij nog geen werk heeft en nog steeds spaart om zijn club te kunnen openen – beseft hij dat hij Mia ook trots moet maken. Hij moet geld gaan verdienen. Wat hij niet beseft is dat Mia al lang trots op hem is. Ze is trots en blij dat ze iemand heeft gevonden die anders is dan de anderen; iemand die net als zij durft te dromen en zich tegen de massa in durft te begeven. Wat Seb doet is precies met de massa meegaan: hij wordt toetsenist in een popband. Vanaf dit moment verliezen Mia en Seb elkaar steeds meer. Beide zijn zo bezig met hun eigen project, zo op weg om hun dromen te verwezenlijken, dat ze elkaar steeds minder zien. Wanneer Seb na een succesvolle toer Mia thuis verrast met een diner, neemt het gesprek een verkeerde wending. Mia vraagt hem hoe lang hij nog door blijft gaan met de band. Ze stelt dat ze dacht dat het slechts een manier was om geld te verdienen voor zijn club en ze vraagt hem of dit echt de droom is die hij voor ogen had. Seb, die al tijden zijn droom in mist ziet opgaan en tegen zijn zin in deze band zit om Mia trots te maken, voelt zich aangevallen. Hij spreekt uit dat hij dit deed om Mia trots te maken en dat hij nu zijn ware droom gevonden heeft, omdat iedereen zijn muziek goed vindt. Mia vraagt zich af sinds wanneer hij zich aantrekt van de mening van de massa. En dan stelt Seb dat ze waarschijnlijk wilt dat hij aan de grond zit, zodat zij zich beter voelt en op hem neer kan kijken. Deze ruzie blijft onuitgesproken. Mia vertrekt en op de dag van haar toneelstuk première is Seb een fotoshoot aan het doen. Mia legt haar ziel en zaligheid in een stuk waar zeven toeschouwers zijn en hoort na afloop hoe mensen haar belachelijk maken. Mia beseft zich voor het eerst dat ze altijd heeft gedroomd over een leven dat niet te verwezenlijken is. Ze besluit terug te gaan naar haar ouderlijk huis en een nieuw toekomstplan te verzinnen. Wellicht zelfs een studie op te pakken.
Let wel: in dit hele gedeelte van de film komt geen musical voor. Dit is het echte leven; de dromen zijn voorbij. Terwijl Mia weg is, krijgt Seb een telefoontje van een castingbureau. Er was een regisseur aanwezig bij het toneelstuk van Mia en ze nodigt haar graag uit voor een casting voor een nieuwe film. Seb zet alles in de strijd om Mia te overtuigen naar deze auditie te gaan. Tijdens de auditie wordt aan Mia gevraagd of ze een verhaal wil vertellen. Voor het eerst maakt ze mee dat er aandacht aan haar besteedt wordt en interesse in haar getoond wordt tijdens een auditie. Ze vertelt over haar grote inspiratiebron: haar tante. En tijdens dit verhaal komt het musicalelement terug: Mia zingt. Mia krijgt weer hoop; ze begint weer te dromen. Het echte leven wordt weer film. Mia zingt een ode aan iedereen die durft te dromen, aan iedereen die zijn artistieke passies uit en andere mensen inspireert. Zij zijn diegenen die het leven en de wereld veranderen. De dwazen zijn nodig.
Dit is waarom deze film mij raakt. Er wordt verteld dat dromen goed is; kunst en filosofie zijn nodig, verbeelding is nodig, om het echte leven te begrijpen en verdraaglijker te maken. Om in te zien wat belangrijk is. Deze film inspireert mij om vooral door te gaan met de passies die mijn leven lang al mijn wereld kleuren. De film moedigt aan om dromen na te jagen en geeft mij hoop dat dit de moeite waard is, wanneer je maar hard genoeg werkt en niet opgeeft.
Maar. Daar zit wel een prijs aan. Mia krijgt de rol en wordt een grote filmster. Seb geeft haar de ruimte haar dromen na te jagen en laat haar alleen de wereld veroveren. De laatste keer dat ze elkaar zien beloven ze elkaar altijd van elkaar te blijven houden, al zullen ze niet samen zijn. De film eindigt met een glimps van vijf jaar later. Mia haalt koffie bij haar oude baristo en werkt op de Warner Brothers set aan een nieuwe film. Ze komt thuis bij haar man, geen Seb, en knuffelt haar kind. Seb komt thuis, alleen, en gaat naar zijn werk. Mia gaat een avond met haar man uit en komt per toeval langs een club waar jazzklanken klinken. Ze gaan naar binnen. Het is de club waar Seb altijd van droomde; het draagt het logo dat Mia voor hem ontwierp. Ze gaat geschokt zitten en de blikken van Seb en Mia kruisen elkaar. Ook Seb is geschokt en speelt weer zijn welbekende, melancholische, maar nostalgische, thema, wat hij ook speelde toen ze elkaar ontmoetten. Tijdens dit lied komt er weer een filmische scene met een leven waar Mia en Seb alles hadden wat ze wilden: hun carrières en hun liefde. Maar de hele scène staat weer bol van de musical en van de onrealistische elementen. Het is weer film. Het is slechts droom. Dit wordt gevolgd door een realistisch beeld van hoe het leven van Mia en Seb kon zijn als ze voor elkaar hadden gekozen, in plaats van voor hun carrière. Wanneer ze samen een nieuwe droom hadden gemaakt, in plaats van oude dromen najagen. Wanneer de tonen langzaam wegsterven, verschijnt Seb weer op het podium, Mia met tranen in haar ogen in de menigte. Haar man vraagt haar of ze nog wil blijven. Ze zegt dat ze kunnen gaan. Vlak voordat ze de club uitstapt, kijkt ze nog één keer om. Seb kijkt precies op van zijn piano. Hun blikken kruisen elkaar voor de tweede keer. Dit keer verandert hun blik in een brede glimlach, vol trots en liefde. Ze hebben het gemaakt. Ze zijn gekomen waar ze wilden komen. Ze zijn geworden wat ze altijd hebben gedroomd. En ja, ze hebben daar een dure prijs voor moeten betalen. Ze hebben de liefde moeten laten gaan. En het is aan de kijker te interpreteren wat het betere leven had geweest: carrière of liefde? De tijd zal het leren. Ik ben in ieder geval blij dat ik als dwaas over de toekomst mag dromen… zolang ik maar niet in films geloof.