Terwijl ik dit stukje schrijf (oktober 2018), ben ik exact twee jaar en twee weken met trots vrijwilliger bij de Erasmus Experience. Ik vind het elke keer weer een cadeau om mensen over mijn stadgenoot Erasmus te vertellen en mensen uit te dagen na te denken over hun eigen mening. 

  Als kind was ik altijd al nieuwsgierig en stelde ik veel vragen. Zo vroeg ik me ook af wie die man was die stond afgebeeld naast de Laurenskerk. Deze fascinatie voor Erasmus is mij altijd bijgebleven; waarschijnlijk ook door zijn prominente aanwezigheid in onze stad. 

 Op de middelbare school werd al snel duidelijk dat filosofie het juiste vak voor mij was. Ik mocht eindelijk alles vragen wat ik wilde, kritisch zijn op wat we leerden en discussiëren met de docent wanneer ik het niet eens was met zijn uitspraken. Maar belangrijker nog: filosofie was het eerste vak waarbij ik het vertrouwen kreeg dat ik daadwerkelijk een verandering in de wereld kon brengen. Een verandering die met een kleine stap begon. Ik hoefde alleen maar mijn nieuwsgierigheid te delen met andere mensen, zodat ik anderen kon enthousiasmeren ook meer vragen te stellen en meer na te denken over de gebeurtenissen in de wereld. Precies zoals mijn stadgenoot Erasmus ook altijd had gedaan. Filosofie zou mijn studie worden.

 Vier jaar later was het grote moment aangebroken: de masterscriptie. Ik zat op een rustige vrijdagmorgen tijdens mijn dienst voor de Erasmus Experience in de Bibliotheek met een notitieboek op schoot. Waar zou ik mijn laatste grote studieproject aan wijden? En toen besefte ik me dat het antwoord al die tijd al voor mijn neus stond. Erasmus zou het onderwerp worden van mijn masterscriptie.

  Politiek en ethiek zijn mijn favorieten filosofievakken en onderwijs één van mijn grootste passies. Vandaar dat ik ervoor koos Erasmus’ boek De opvoeding van een Christenvorst onder de loep te nemen. In dit boek beschrijft Erasmus de ideale vorst. De ideale vorst zou volgens hem vooral een goed mens moeten zijn, die altijd het belang van het volk voor ogen heeft. Daarom is het belangrijk dat een vorst zich afzijdig houdt van oorlogen en geweld. Deze zouden slechts het volk en land verwoesten.

 Dit deed mij denken aan De vorst, een boek geschreven door Erasmus’ tijdgenoot. In dit boek wordt beschreven dat de ideale vorst angst moet inboezemen via oorlogvoering om de macht te kunnen behouden en het volk te kunnen beschermen tegen vijanden. Machiavelli bepleit dus het tegenovergestelde van Erasmus. Machiavelli wordt daarom vaker gezien als een realistisch politicus, terwijl Erasmus meer een idealist zou zijn.

 Ik heb beide werken met elkaar vergeleken, om te onderzoeken of Machiavelli en Erasmus werkelijk tegenpolen van elkaar waren. Zodra ik meerdere werken van hen had gelezen, meerdere biografieën en meerdere interpretaties van beide denkers, besefte ik me dat er een andere kant is aan beide denkers, die niet vaak wordt genoemd. Zo is Erasmus niet in alle gevallen tegen oorlog. Hij maakt duidelijk onderscheid tussen bepaalde situaties, en hij erkent dat oorlog soms een noodzakelijk kwaad is. Hij blijkt meer politiek inzicht te hebben dan hem vaak wordt toegeschreven. Daarnaast heeft Machiavelli ook veel over moraliteit geschreven. Hij maakte veel vorsten belachelijk in toneelstukken en schreef dat een vorst zich aan regels zou moeten houden. Uiteindelijk leek hij te willen dat het volk de touwtjes in handen had. Machiavelli hoopte dat het Italiaanse volk zich zou verbinden en zich samen in zou zetten voor het belang van het land. Ook hij had dus idealen voor ogen.

 Uiteindelijk heb ik beschreven dat beide denkers meer op elkaar lijken dan wordt gedacht; er is een andere kant aan hen die meer bekendheid verdient. Ik hoop met mijn thesis de discussie heropend te hebben over hoe we Erasmus en Machiavelli moeten interpreteren. Ook hoop ik opnieuw belangstelling op te wekken voor deze twee denkers, die ons zo veel kunnen leren in hun huidige tijd.

 Wellicht lukt het mij nu, als afgestudeerd filosoof, om veel mensen te inspireren over filosofie in het algemeen en Erasmus in het bijzonder. Ik ben in ieder geval erg trots dat ik mijn studie af heb kunnen sluiten naast mijn held en stadgenoot op de Erasmus Universiteit. Ik kijk uit naar de toekomst en ik hoop iedere dag weer te kunnen leren en inspireren.